1η Απριλίου, σήμερα. Είθισται τα καλοπροαίρετα ψέματα να “επιτρέπονται” κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Το συγκεκριμένο έθιμο έχει τις ρίζες του στη Γαλλία του 16ου αιώνα. Ειδικότερα, μέχρι το 1564, οι Γάλλοι θεωρούσαν ως πρωτοχρονιά την 1η Απριλίου. Όμως, επί βασιλείας Καρόλου του 9ου, η αρχή του έτους “μετατοπίστηκε” στην 1η Ιανουαρίου. Η εν λόγω αλλαγή δεν έγινε δεκτή από όλους τους πολίτες, οπότε κάποιοι εξακολούθησαν να θεωρούν την 1η του Απρίλη ως αφετηρία του νέου έτους. Οι υπόλοιποι, εμπαίζοντας τους αντιδραστικούς συμπολίτες τους, τους έστελναν την πρωταπριλιά πρωτοχρονιάτικα δώρα, συνήθεια, η οποία σταδιακά καθιερώθηκε και αποτελεί σήμερα το γνωστό σε όλους έθιμο της Πρωταπριλιάς.
Με βάση μία άλλη εκδοχή, η απαρχή του εθίμου οφείλεται στους Κέλτες ψαράδες. Η εποχή του ψαρέματος, ξεκινούσε την 1η Απριλίου, οπότε τα ψάρια πιάνονται δύσκολα. Οι ψαράδες όμως, ανεξαρτήτως των πραγματικών αποτελεσμάτων των προσπαθειών τους, ισχυρίζονταν -ψευδώς- πως είχαν πιάσει πολλά ψάρια. Κάπως έτσι, η συνήθεια αυτή εξελίχθηκε στο έθιμο της πρωταπριλιάς.
Και σκέφτομαι... Για να φαινόταν τόσο αξιοσημείωτο ένα ψέμα (όποια από τις δύο προηγούμενες ιστορίες κι αν πάρουμε ως γνώμονα), θα πρέπει η ειλικρίνεια να ήταν ο κανόνας. Σήμερα, όμως, η ειλικρίνεια είναι η εξαίρεση. Η πρωταπριλιά, απλώς “νομιμοποιεί” παροδικά τα ψέματα και δη τα αθώα ψέματα. Ψέματα ενδεδυμένα με το περίβλημα του αστεϊσμού, που δεν έχουν σκοπό να βλάψουν κάποιον. Ψέματα που αποσκοπούν στο γέλιο και όχι στην εκμετάλλευση του άλλου.
Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, συνηθίζεται να περιλαμβάνουν στην πρωταπριλιάτικη θεματολογία τους, κάποιο ψέμα, ώστε να βρίσκονται σε αρμονία με το πνεύμα της ημέρας. Κάποιο μικρό ψέμα, ανάμεσα στα μεγάλα. Κάποιο αθώο, ανάμεσα στα ένοχα. Κάποιο αστείο, ανάμεσα στα σοβαρά. Ένα διάλειμμα από την παραπληροφόρηση.
Νομίζω πως το έθιμο της πρωταπριλιάς ηχεί ειρωνικό στ' αυτιά μου. Γιατί ολόκληρη η κοινωνία έχει μετατραπεί σε μια παραμορφωμένη πρωταπριλιά. Έχουμε εκπαιδευτεί στα ψέματα. Να τα λέμε, να τα κάνουμε να φαντάζουν αναντίρρητη πραγματικότητα, να τα δεχόμαστε άβουλα, χωρίς ίχνος κριτικής σκέψης, αμφισβήτησης ή, έστω, αμυδρής αμφιβολίας.
Μόνο την πρωταπριλιά είμαστε υποψιασμένοι ότι θα ακούσουμε ψέματα -την ημέρα που αυτά μας βλάπτουν λιγότερο απ' ό,τι όλες τις υπόλοιπες του χρόνου. Δε λέω ότι συνιστώ την καχυποψία ως σύμμαχό μας στην καθημερινότητα -αυτό θα ήταν το άλλο άκρο. Και ποτέ δεν εμπιστεύομαι τα άκρα. Ίσως, όμως, φταίμε. Όχι “ίσως”. Απλά φταίμε. Γιατί κάθε μήνυμα έχει έναν πομπό κι έναν δέκτη. Ως δέκτες, δεν αντιδράμε απέναντι στο μήνυμα, δεν το απωθούμε, ούτε καν το επεξεργαζόμαστε. Κυρίως, όμως, δεν βρίσκουμε το θάρρος να λάβουμε κι εμείς τη θέση του πομπού και να γίνουμε κάποτε τα υποκείμενα στο χάος των προτάσεων που μας θέλουν αντικείμενα (ή που, ακόμη χειρότερα, χρησιμοποιούν αμετάβατα ρήματα, λειτουργώντας για εμάς χωρίς εμάς). Πάντα θα υπάρχουν εκείνοι που εκμεταλλεύονται την αδυναμία σου. Οι ίδιοι που αποτελούν αφορμές για να δείξεις τη δύναμή σου...
Ίσως ξέφυγα λιγάκι από το θέμα. Υποθέτω, όμως, πως αυτό έγινε επειδή -φύσει αντιδραστική- θέλησα, την ημέρα που γιορτάζουμε το επιτηδευμένο ψέμα, να εκφράσω κάποιες ανεπιτήδευτες αλήθειες μου...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου